Podstawową funkcją komunikacji powinno być wzajemne informowanie się, podzielanie ważnych informacji, budowanie bliskości i zaufania. Aby komunikacja była sprawna konieczne jest zaufanie, że druga strona nie chce nas oszukać. Istotna jest równiez pewna doza pobłażliwości na zaakceptowanie niedoskonałości. Dobrze byłoby też choć na chwilę przyjąć perspektywę drugiej strony, poczuć współczucie, empatię. 

Niestety ta czysta teoria, jeśli stosowana wyłącznie przez jedną stronę w komunikacji, może okazać się dla niej niekiedy mało skuteczna, a czasem niestety przynieść szkody w postaci nadszarpniętego zaufania lub poczucia zostania wykorzystanym, czy zmanipulowanym.  

Dodatkowo biorąc pod uwagę, jak wygląda przekaz informacji w mediach, warto uważniej podejść do sposobu odbioru komunikacji, tak by świadomiej obserwować i kontrolować, jej wpływ – na uczucia, ale też zachowanie. Firmy marketingowe i sprzedawcy sięgają po różne techniki komunikacji, aby manipulować i wpływać na decyzję konsumentów, wywołując określone emocje (stan entuzjazmu, pożądania, potrzeby) i wytwarzając poczucie zobowiązania wobec odbiorcy. 

Świadoma komunikacja stanowi podstawę dla budowania lepszej relacji zarówno ze sobą jak i z innymi. Bazuje ona na samoświadomości (zauważaniu własnych emocji, wewnętrznych potrzeb) i wyrażaniu własnej opinii, a czasem powiedzeniu NIE, kiedy ktoś próbuje przekroczyć nasze granice. 

 Istotne części świadomej komunikacji:

• Intencja i cel komunikacji. Zdarza się, że nie zastanawiamy się nad tym, jaki jest cel oraz sposób przekazu informacji. A od tego często zależy jaki obrót przyjmie konwersacja. Komunikacja zaczyna się od myśli, na które wpływ ma subiektywny odbiór sytuacji. Dlatego czasem warto zatrzymać się i zapytać siebie:  – Co chcę osiągnąć tymi słowami?  – Do czego dążę? – Na czym tak naprawdę mi zależy? – W jaki sposób mogę to osiągnąć, żeby nie ranić siebie ani drugiej strony? Warto mieć świadomość, co chcesz osiągnąć poprzez rozmowę oraz co tak naprawdę kieruje Tobą / Twoim rozmówcą. Czy jest to chęć posiadania przewagi, racji, udowodnienia, że druga osoba się myli, postawienia na swoim. W takim przypadku, jeśli to zależy od nas, rozmowę można odpowiednio skorygować poprzez komunikację bez przemocy, która bazuje na empatii i współczuciu (więcej piszę o NVC tutaj). Jeśli natomiast wyczujemy niejasne intencje u rozmówcy, dobrze jest je sprawdzić i je skonfrontować np. poprzez odpowiednie pytania. 

• Stawianie granic. Rzadko kiedy, mamy wpływ na intencje i cele komunikacji drugiej strony, dlatego szczególnie warto jest być na nie uważnym. Jest to istotne zwłaszcza przy próbach manipulacji, obrażania, a nawet przy jakże często ignorowanym, sarkastycznym/ironicznym żarcie. Dobrze jest znać intencje rozmówcy, po to, aby w razie przekroczenia granic, otwarcie o tym fakcie informować i konfrontować sposób komunikacji, niezgodny z naszymi wartościami.

• Świadomość swoich emocji, to co czujesz to podstawa dla podejmowania działań i wyrażania opinii. Za każdą emocją stoi potrzeba: zaspokojona lub niezaspokojona. Mówiąc obrazowo, jeśli czujesz się dobrze, oznacza to, że Twoje potrzeby są zaspokojone (więcej o potrzebach piszę tutaj). Jeśli jest inaczej w ciele czujemy dyskomfort. Dlatego zanim przejdziesz do rozmowy (jeśli masz taką możliwość), daj sobie chwilę czasu, aby się wyciszyć. Skontaktuj się ze sobą, zapytaj siebie co czujesz? Czego Ci brakuje? A czego w tej sytuacji najbardziej potrzebujesz? Refleksja może też przyjść sama po rozmowie, jeśli tylko dasz sobie świadomą chwilę ze samym sobą i przekierujesz uwagę na swoje wnętrze.

• Krytyczne słuchanie. Często zapominamy, że nie wszystkie przekazywane informacje, są prawdziwe. Dobrze jest dać sobie pewną przestrzeń na własne zdanie, tak by bezkrytycznie nie przyjmować wszystkich informacji jako pewnych, czy też ostatecznych. Skuteczną praktyką krytycznego podejścia jest odnoszenie komunikatów do własnej osoby. Pomocne mogą być pytania: A jak to odnosi się do mnie? A jak ja się z tym czuję? Co ja myślę na ten temat? Czy to dla mnie dobre? Dodatkowo warto przełożyć odpowiedzi na te pytania na swoje wartości i cele personalne, zamiast bezrefleksyjnego podążania za tłumem.

• Uważność w kontakcie z drugą osobą. W każdej komunikacji warto zachować uważność, tak aby świadomie reagować na komunikaty i nie podążać za nawykowymi odpowiedziami. Przerwanie utartych skryptów komunikacji i wyrobienie nowego nawyku zdrowej rozmowy, wymaga praktyki. Dobrze jest też zachować równowagę w mówieniu o sobie i słuchaniu drugiej osoby. Zadbanie o siebie poprzez rozgraniczanie odpowiedzialności za swoje i czyjeś emocje / reakcje, po to by nie brać wszystkiego wyłącznie na siebie i do siebie. To szczególnie istotne dla osób wysoko wrażliwych, żeby postawić granicę w przyjmowaniu energii drugiej strony i przyglądać się, czy empatyczne nastawienie nie powoduje spadku samopoczucia. Warto zaznaczyć, że obie strony zaangażowane w komunikację odpowiadają za jej przebieg a prawda znajduje się zazwyczaj po środku (oprócz oczywiście manipulacji i prób wykorzystania, ale to, przy odrobinie zaufania do samego siebie, da się wyczuć od razu).  

Podstawy uważnej komunikacji, krok po kroku w praktyce:

1. uważne obserwowanie nadawcy komunikacji – jakie są jego cele, intencje. Jeśli intencja drugiej strony nie jest zrozumiała, najlepiej jest o nią zapytać: 

• “czy możesz wyjaśnić, co masz na myśli mówiąc…?”
• “czy możesz sprecyzować, jakie są Twoje oczekiwania…?” 
• “czy możesz sprecyzować, co chcesz przez to powiedzieć…?”
• “nie jestem pewna, czy dobrze rozumiem, kiedy mówisz, że…”

2. stawianie dodatkowych pytań z prośbą o wyjaśnienie lub stosowanie parafrazy (czyli powtarzanie zdań rozmówcy własnymi słowami), nie tylko daje poczucie bycia wysłuchanym i buduje więź. Co najważniejsze tworzy przestrzeń i czas na kontakt ze sobą, powrócenie choćby na chwilę do swego wnętrza, po to by sprawdzić odczucia w ciele.

3. regularne wsłuchiwanie się w swoje emocji i intuicję podczas kontaktu z drugą osobą. Nie ignorowanie własnych uczuć, ale przyzwalanie na nie, śledzenie emocji w ciele, po to, by świadomiej posługiwać się intuicją – pierwotną informacją zwrotną na temat tego, co nam służy, a co z nieuzasadnionego powodu nas odpycha. Uważne podążanie za emocjami, daje informację na temat potrzeb i ewentualnych zagrożeń (więcej na ten temat piszę tutaj)

4. ważne, żeby w momencie naruszenia naszych norm, zakomunikować to, postawić granice, jasno wyrażając co stanowi problem, np: posługując się komunikacją bez przemocy (NVC): kiedy mówisz do mnie w ten sposób (np. podniesionym tonem), czuję się zagrożona. Potrzebuję spokojnej rozmowy, wsparcia i poczucia bycia wysłuchaną. Kłótnia powoduje we mnie lęk.

5. jeśli podczas rozmowy uważność umknie, warto na spokojnie przemyśleć, co sprawiło, że źle poczuliśmy się w trakcie konwersacji i jak unikniemy podobnej sytuacji w przyszłości. Dobrze przy tym podejść do tej kwestii z dystansem i zachować empatię i współczucie wobec siebie.

Jestem ciekawa jakie są Twoje doświadczenia związane z komunikacją. Jeśli chcesz podziel się w komentarzu swoją opinią na  temat świadomej komunikacji.