Po co nam emocje?
Najbardziej pierwotną funkcją emocji jest chronienie życia. Emocje informują, gdy coś stanowi zagrożenie lub przeciwnie, gdy jest bezpieczne. Natura wyposażyła ludzi w emocje, by chronić gatunek poprzez dążenie do stanów przyjemnych, odczuwanych jako te właściwe i chroniące życie. I tak jak pierwotnym ludziom emocje pomagały przetrwać w dżungli, tak teraz ludzie we współczesnym świecie, mierząc się z doczesnymi wyzwaniami, nie tylko miewają problemy z rozpoznaniem emocji, ale też często z ich wyrażaniem. Emocje pozostają nadal tym samym narzędziem, zmienił się natomiast kontekst i sposób radzenia sobie z nimi.
Poznaj przekaz stojący za emocjami
Ważną funkcją emocji jest to, że niosą ze sobą pewne komunikaty. Emocje są wypadkową i łącznikiem między światem zewnętrznym a jego subiektywną, wewnętrzną interpretacją. Jeśli przyjrzeć się im bliżej mogą one stanowić źródło cennych informacji o nas samych, gdyż mówią wiele na temat:
- preferencji: tego, co się lubi lub co służy, a co nie
- zachowań: zwyczajowych reakcji, sposobu radzenia sobie w różnych sytuacjach
- systemów myślowych czy przekonań
- potrzeb
- wartości.
Źródło informacji na temat tego, co wspiera lub nie
Emocje zawierają w sobie sposób myślenia i postrzegania świata (więcej na temat budowy emocji tutaj). W związku z tym mogą informować na temat tego, co się lubi, jakie się ma preferencje, innymi słowy, co dla danej jednostki jest ważne. Warto zauważyć, że choć każdy człowiek w nieco inny, bo subiektywny sposób patrzy na świat, ma różne doświadczenia i przekonania, to emocje pomimo swojej złożoności, są dość uniwersalne.
W 1972 amerykański naukowiec Paul Ekman wyróżnił 6 podstawowych emocji, charakterystycznych dla niemal wszystkich ludzi: radość, złość, strach, smutek, wstręt, zdziwienie. Ten uniwersalny kulturowo podział stanowi podstawę do interpretacji emocji i wskazuje na to, że za każdą emocją stoi wartościowanie i ocenianie wydarzeń im towarzyszących. Powszenie mówi się o pozytywnych bądź negatywnych emocjach. Choć żadne emocje, nie są lepsze lub gorsze, istotne jest, aby mieć świadomość z czego wynikają.
Odczuwanym emocjom towarzyszy pierwotna reakcja na to, co wspiera bądź nie wspiera ludzkiego życia. Emocje uważane za te negatywne, postrzegane mogą być również jako informacja z ciała, że coś nie służy, że znajdujemy się w stanie, którego wolelibyśmy uniknąć. Emocje pozytywne, jako te naturalnie sprzyjające rozwojowi i ekspansji, są stanami do których ludzie najczęściej zmierzają. Czując się dobrze, dążymy do podtrzymania i zachowania tego samopoczucia. Emocjom negatywnym zazwyczaj towarzyszy wycofanie, niechęć, czy też opór.
Jak emocje wpływają na zachowanie ?
Następstwem emocji zazwyczaj są pewne działania. W związku z tym, że emocje to reakcja na otoczenie, pociągają one za sobą adekwatne zachowania. Najbardziej znane reakcje to: ucieczka (unikanie), walka lub zamrożenie. Poniższa tabela przedstawia 6 wybranych emocji podstawowych wraz z opisem ich interpretacji i następstw w postaci zachowania. Warto zwrócić uwagę, że emocje bywają złożone i w jednym momencie można odczuwać kilka różnych emocji naraz. Dobrze mieć świadomość tego w momencie próby interpretacji i nazwania własnych odczuć. Znając emocje łatwiej zrozumieć postępowanie z nich wynikające i z większym zrozumieniem pracować nad jego ewentualną zmianą.
Informacja: przekroczenie granic, umów, ustaleń
Działanie: usunięcie niepożądanego stanu
Informacja: zagrożenie biologicznego życia
Działanie: walka, ucieczka, “zamrożenie”
Informacja: strata
Działanie: zatrzymanie działania, uruchomienie procesu auto-aktualizacji tożsamości
Informacja: bycie w pożądanym stanie, sytuacji
Działanie: zdobywanie więcej lub utrzymywanie stanu, którym się jest
Informacja: trucizna, ktoś coś zatruwa
Działanie: wycofanie
Informacja: sytuacja różni się od oczekiwań
Działanie: zwiększenie uważności, pozyskiwanie informacji z otoczenia
Źródło: Materiały WSB Coaching w biznesie
Emocje jako materializacja sposobu myślenia
Emocje mówią bardzo wiele na temat sposobu myślenia (więcej o relacji między emocjami a sposobem myślenia piszę tutaj). Jednej emocji, może towarzyszyć tysiące myśli. Emocje, podobnie jak myśli, towarzyszą nam niemal cały czas. Emocje są jednak prostsze i bardziej prymitywne od procesów myślowych. Nie zawsze kierujemy na nie wystarczająco dużo uwagi, aby zrozumieć jakie informacje ze sobą niosą, gdyż zbyt mocno pochłonięci jesteśmy myśleniem i analizowaniem. Jednak czasami łatwiej jest pozwolić na odczucie emocji niż próbować okiełznać mnogość myśli. Zaletą takiego podejścia jest to, że obserwowanie emocji mocno ugruntowuje w chwili obecnej, ponieważ zwalnia procesy myślowe i daje więcej przestrzeni na przyjrzenie się sobie.
Emocje to wewnętrzny kompas
Inne spojrzenie, na to czemu służą emocje, daje ich interpretacja jako wewnętrznego głosu intuicji. Podejście to często ignorowane jest przez kierujących się wyłącznie logiką ludzi (głównie posługujących się lewą półkulą mózgu, prawa półkula odpowiedzialna jest za myślenie abstrakcyjne). Choć myślenie logiczne nie uznaje emocji za dobrego doradcę przy podejmowaniu decyzji, to jednak pierwsze odczucie “z brzucha” nazywane intuicją, daje najczęściej bardzo trafną ocenę sytuacji. Odnosi się ono zazwyczaj do preferencji, ale też wewnętrznej inteligencji będącej ponad logiką, znającej najlepsze rozwiązanie dla sytuacji. W swojej najbardziej pierwotnej postaci emocje informują o tym, co nam służy, a co nie wspiera życia. Głos intuicji jest jednak bardzo subtelnym głosem, często niedopuszczanym i zagłuszanym przez logiczne myślenie.
Po co przyglądać się własnym emocjom ?
Emocje są nieodłączną częścią naszego życia. Umiejętność ich trafnego rozpoznawania w pozytywny sposób wpływa na przebieg kontaktów interpersonalnych i ułatwia przyjęcie empatycznej postawy.
Innym powodem, dla którego warto śledzić swoje emocje, jest budowanie świadomości emocjonalnej, po to by lepiej poznać siebie, swoje preferencje i potrzeby. Źródło emocji, niekiedy sięga głębiej, a jego poznanie może być kluczowe dla właściwej interpretacji odczuwanych emocji.
Aby pracować z emocjami należy pamiętać, że natura obdarzając nas umiejętnością rozumienia emocji, dała ludziom doskonałe narzędzie do rozwoju i samodoskonalenia. Warto z niego korzystać, skoro życie na naszej planecie podlega ciągłym zmianom, a przewagę mają ci, którzy potrafią się najlepiej do nich dostosować (o ewolucyjnym spojrzeniu na emocje piszę tutaj).
Jak mogę Ci pomóc?
Wyświetlanie 1–4 z 8 wyników